Mάϊος

Ματωμένη Πρωτομαγιά

Οι ματωμένες Πρωτομαγιές του 1936 (Θεσσαλονίκη) και του 1944 (Σκοπευτήριο Καισαριανής) ήταν σταθμοί όχι μόνο για το εργατικό κίνημα αλλά και για την νεοελληνική ποίηση.  Διακόσια παλληκάρια. Ο επίλογος της ζωής τους γράφτηκε στον τοίχο στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής. 

Ο πρώτος νεκρός τον Μάη του 1936.......στη Θεσσαλονίκη ήταν ένας 25χρονος αυτοκινητιστής  Η χωροφυλακή πήρε εντολή, απ’ την κυβέρνηση Μεταξά, να πατάξει με κάθε μέσο τους διαδηλωτές με αποτέλεσμα τον θάνατο 12 εργατών μέσα στο πρώτο δεκαήμερο του Μάη. Η εικόνα της μάνας του νεκρού παληκαριού

που θρηνεί το γιό της στη μέση του δρόμου, συγκλονίζει τον Γιάννη Ρίτσο. Η πέννα του «πήρε
φωτιά» και το ίδιο βράδυ γράφει δεκατέσσερα ποιήματα με τίτλο «Επιτάφιος». Εκδόθηκαν 10.000 αντίτυπα, πουλήθηκαν 9.750. Το 1938 η κυβέρνηση Μεταξά καίει το βιβλίο για παραδειγματισμό μπροστά στους στύλους του Ολυμπίου Διός.

Ο Γιάννης Ρίτσος καταφέρνει να το επανεκδώσει το 1958 και να στείλει ένα αντίγραφό του στον Μίκη Θεοδωράκη, ο οποίος μέσα σε μια νύχτα μελοποιεί 8 αποσπάσματά του.

Το έργο εκδίδεται τελικά το 1961 για πρώτη φορά σε δίσκο 33 στροφών, με τη φωνή του Γρηγόρη Μπιθικώτση.

Μέρα Μαγιού μού μίσεψες, μέρα Μαγιού σε χάνω,
άνοιξη, γιε, που αγάπαγες κι ανέβαινες απάνω

στο λιακωτό και κοίταζες και δίχως να χορταίνεις
άρμεγες με τα μάτια σου το φως της οικουμένης.

Και με το δάχτυλο απλωτό μου τά 'δειχνες ένα-ένα
τα όσα γλυκά, τα όσα καλά κι αχνά και ροδισμένα

Και μου ’δειχνες τη θάλασσα να φέγγει πέρα, λάδι,
και τα δεντρά και τα βουνά στο γαλανό μαγνάδι

Και τα μικρά και τα φτωχά, πουλιά, μερμήγκια, θάμνα,
κι αυτές τις διαμαντόπετρες που ίδρωνε δίπλα η στάμνα.

Μα, γιόκα μου, κι αν μου δειχνες τα αστέρια και τα πλάτια,
τα βλεπα εγώ πιο λαμπερά στα θαλασσιά σου μάτια.

Και μου ιστορούσες με φωνή γλυκιά, ζεστή κι αντρίκια
τόσα όσα μήτε του γιαλού δε φτάνουν τα χαλίκια.

Και μου λεες, γιε, πως όλ' αυτά τα ωραία θα 'ναι δικά μας,
και τώρα εσβήστης κ' έσβησε το φέγγος κ' η φωτιά μας.

 Τι έκανες, γιε μου, εσύ κακό;

Για τους δικούς σου κόπους την πλερωμή σου ζήτησες απ΄ άδικους ανθρώπους.

Λίγο ψωμάκι ζήτησες και σούδωκαν μαχαίρι,.......................

απόσπασμα από τον "Επιτάφιο" του Γιάννη Ρίτσου, ποιήματα Α΄τόμος 1978

"Πρωτομαγιά 1944" Ηλίας Σιμόπουλος

                             

Διακόσια παλικάρια τραγούδησαν σαν σήμερα τον ερχομό του Μάη.
Το τραγούδι τους πυρπόλησε τους ορίζοντες της Καισαριανής.
Τ’ ακούσαν οι γερόντισσες και στήσαν όλες το χορό
κι ανάστησαν το Ζάλογγο κι αγκάλιασαν τον κόσμον όλο.
Τ’ ακούσανε και οι δήμιοι και πισωπάτησαν
τρομαγμένοι με μια πελώρια σιωπή στο στόμα.
Διακόσια παλικάρια  τραγούδησαν σήμερα τον ερχομό του Μάη!
Σταθείτε ολόρθοι, σύντροφοι. Συντρόφισσες στο πόδι.
Στις πολιτείες, στα χωριά, στους κάμπους, στ’ ακροβούνια,
συντρόφοι και συντρόφισσες, σταθείτε ορθοί.

 Και στρέψετε το βλέμμα σας προς την Καισαριανή
τη λεβεντιά για ν’ ανταμώσει.
Διακόσια παλικάρια τραγουδήσαν σήμερα….
Στο πλατύ μέτωπο και στα μαλλιά
και στα μεγάλα εκφραστικά τους μάτια
διαβάσαμε το μήνυμα: Η άνοιξη πως φτάνει!
Χαρά σε σας, τιμή στα παλικάρια μας, χαρά στον κόσμον όλο.
Δέστε σφιχτά- σφιχτά τα χέρια σας
και πλέχτε μιαν απέραντη αλυσίδα,
να πιάνει απ’ την Κρήτη, το Μωριά
κι από τη Ρούμελη κι από τη Θεσσαλία
ίσαμε κει ψηλά στην Ήπειρος, ίσαμε κει μακριά στη Θράκη
ν’ αρχίσουν τον Καλαματιανό και να χορέψουνε τον τσάμικο,
που να τραντάξει όλη η γη και να καεί το πελεκούδι.
Μα προσοχή συντρόφοι, ουτ’ ένα δάκρυ.
Όπως εκείνοι μας αποχαιρέτησαν περήφανοι
όμοια κι εμείς περήφανοι να τους ξεπροβοδίσουμε ταιριάζει.
Μα προσοχή, συντρόφοι, ουτ’ ένας στεναγμός,
να μη λερώσουμε τη μνήμη των ηρώων.
Όπως εκείνοι δε φοβήθηκαν το θάνατο,
πρέπει κι εμείς να μην τον φοβηθούμε.
Διακόσια παλικάρια τραγούδησαν σήμερα.
Διακόσια παλικάρια τραγουδήσαν, διακόσια παλικάρια…

  

  Πηγή:                         Tvxs.gr/news :   poiimata gia tin ergatiki protomagia

Κώστας Βάρναλης: Πρωτομαγιά

Είτανε πρώτη του Μαγιού, φως όλα μέσα κ’ έξω
(έξω τα χρυσολούλουδα και μέσα η καλωσύνη)
που αράδειασε πα στο σοβά, πιστάγκωνα δεμένους
και θέρισε με μπαταριές οχτρός ελληνομάχος,
όχι έναν, όχι δυο και τρεις, διακόσια παληκάρια.

Πρωτομαγιά 1944 – Γιάννης Ρίτσος: «Σκοπευτήριο Καισαριανής»

 (Μιλούν οι πεσόντες αγωνιστές της Αντίστασης)

Εδώ πέσαμε. Παιδιά του λαού. Γνωρίζετε γιατί.

Γυμνοί. κατάσαρκα φορώντας τις σημαίες –

η Ελλάδα τις έραψε με ουρανό και άσπρο κάμποτο.

Ακούσατε τις ομοβροντίες στα μυστικόφωτα αττικά χαράματα.

Είδατε τα πουλιά που πέταξαν αντίθετα στις σφαίρες

αγγίζοντας με τα φτερά τους τον ανατέλλοντα πυρφόρον

Είδατε τα παράθυρα της γειτονιάς ν’ ανοίγουν στο μέλλον. Εμείς

μερτικό δε ζητήσαμε. Τίποτα. Μόνον

θυμηθείτε το: αν η ελευθερία

δε βαδίσει στα χνάρια του αίματός μας,

εδώ θα μας σκοτώνουν κάθε μέρα. Γεια σας