Των ψυχών!

Απ’ το πρωί πάστρευε το σπίτι, όσο μπορούσες να παστρέψεις ένα σπίτι με κερπίτσια,* ύστερα πήρε μια σκούπα από τσαλιά και καθάρισε τα απάγκια της αυλής που ‘χαν μαζέψει σωρό τα φύλλα. Κατά το μεσημέρι απόκανε πια κι έκατσε στη μεγάλη πέτρα στο σουντρουμά* μ’ έναν ταβά στην ποδιά της να καθαρίσει σπυρί-σπυρί το στάρι. Στην κάμαρη έφεγγε το καντηλάκι και ένα μεθυστικό άρωμα από λιβάνι τριαντάφυλλο πλανιόταν στον αέρα.

-Τι κάνεις γιαγιά;

 Το βλέμμα της είχε κείνο το ύφος που δεν σήκωνε πολλά-πολλά, κείνο το ύφος που ‘λεγε πως ήμουν υποχρεωμένη να ξέρω τι ήταν μια μέρα σαν την αυριανή.

-Των ψυχών αύριο! είπε με σοβαρό ύφος. Ετοιμάζω το στάρι για συχώριο.

 Ευλαβικά τηρούσε τις συνήθειες χρόνια τώρα. Άντε τώρα εσύ να καταλάβεις τι ήταν "των ψυχών" Δεν σήκωσε τα μάτια της μα ακόμη κι έτσι έβλεπα το βλέμμα της πόσο γαλήνευε, πόσο
απίστευτα γλύκαινε το πρόσωπό της.

-Αύριο, είπε, είναι μια μέρα που φτιάχνουμε κόλλυβα για όλες τις ψυχές που ψάχνουν να βρούν την ανάπαυση. Για κείνους που πέθαναν από αρρώστια ξαφνικά, για κείνους που χάθηκαν στον πόλεμο, για κείνους που δεν είχαν κάποιον να τους ανάψει ένα κερί, λίγο λιβάνι, έναν καλό λόγο να μετρήσει την ώρα της κρίσεως, έτσι να αναπαυτεί η ψυχούλα τους.
Αναρωτιόμουν ποια δύναμη οπλίζει τον άνθρωπο με τόση πίστη πως όλα είναι γραμμένα, για όλα ευθύνονται οι πράξεις μας σ' αυτή τη ζωή και για να πάρουμε άφεση αμαρτιών χρειάζεται ένας έστω καλός λόγος.
 Όση ώρα μιλούσε μια πεταλουδίτσα γυρόφερνε το στάρι κι ύστερα στα αμύγδαλα κι ύστερα πάλι στο στάρι. Δεν έκανε καμμιά κίνηση να την απωθήσει μόνο είπε.

-Να, βλέπεις, οι ψυχές είναι δω κάτω και ζητούν την προσευχή μας

 Η πεταλούδα κάθισε στον ώμο μου κι εγώ, στ' αλήθεια, ένοιωσα να με διαπερνά μια ανατριχίλα. 

-Μπορώ να βοηθήσω; Άλλαξα κουβέντα.

Ένα κύμα ανακούφισης φάνηκε στο πρόσωπό της καθώς είχε ακόμη αρκετή δουλειά.

-Α μπράβο! καθάρισε τα καρύδια και τα αμύγδαλα.

 Κάθισα κοντά της κι όση ώρα μου πήρε να καθαρίσω τα αμύγδαλα έμαθα όλο το γενεαλογικό δέντρο της οικογένειας διαπιστώνοντας συνάμα πως όχι μόνο στο δικό μας σπιτικό αλλά και σ’ όλο το χωριό δεν υπήρχε οικογένεια με λιγότερο από δυο νεκρούς, τουλάχιστον. Θύματα όλοι ενός ανηλεούς πολέμου. Βούλγαροι, Γερμανοί, Εμφύλιος. Μνήματα αφημένα στο έλεος του Θεού. Δίχως καντήλι, δίχως φως, δίχως τρισάγιο. Χάθηκαν. Πώς να αναπαυθούν οι ψυχούλες τους. Η μάνα κι ο πατέρας στην "πατρίδα," αδέρφια δυο κι ύστερα δυο μικρά παιδιά κι ο άντρας της στη Βουλγάρικη κατοχή. Κι έμεινε εκείνη άντρας και γυναίκα να αναθρέψει τρία παιδιά. Το κουβάρι της μνήμης άρχισε να ξετυλίγεται σιγά-σιγά. Θαρρείς τρεμόπαιξε για λίγο η φωνή της. Βάρυνε ξαφνικά ο αγέρας. Είπα να χαλαρώσουμε.

-  Αν βάλουμε και θείους, θειές και γείτονες σίγουρα δεν φτάνει ένα σακί σιτάρι, είπα.

 Μ’ αγριοκοίταξε για τη βέβηλη σκέψη.

-Εεε, είπε μόνο μα ο τόνος της φωνής της δεν είχε τίποτα το αυστηρό. Αυτές τις μέρες οι ψυχές έχουν ένα μοναδικό τρόπο να γυρίζουν στο τόπο που ζούσαν. Έχουμε υποχρέωση να φροντίσουμε για μια αιώνια ανάπαυση και Θεία πρόνοια.

 Σκούπισε τα μάτια της με την ανάστροφη του χεριού της κι ύστερα έσκυψε στον ταβά της και δεν ξαναμίλησε. Ούτε κι εγώ. Δεν ήθελα να χαλάσω τις μικρές ρυτίδες στο μέτωπό της, να ταράξω την σκέψη της που ποιος ξέρει σε ποιες αέρινες στράτες γύριζε. 

Γύρω μια σιωπή ακατάλυτη με τρόμαζε και συνάμα με πλημμύριζε μια γαλήνη του νου, μια ωριμότητα που μπορούσε να αντιμετωπίσει τους βαθύτερους φόβους γι’ αυτά τα μυστήρια. 

Α ρε γιαγιά, με τα ροζιασμένα χέρια, με το μαύρο τσεμπέρι, με την γκρίζα ριγωτή ποδιά, σε ποιας ζωής τα κιτάπια βρίσκεις τόση σοφία!
                                            Αννίκα 

Κερπίτσια=πλίνθοι από άμμο, ασβέστη και άχυρο, τα χρησιμοποιούσαν για το χτίσιμο την εποχή του Μεσοπολέμου.

Σουντρουμάς= υπόστεγο με ξύλινα δοκάρια