Χριστούγεννα μιας άλλης εποχής

Διάβασα πως "Τις πιότερες ώρες της ζωής μας τις περνούμε μέσα στο χθες με την ανάμνηση και στο αύριο με την ελπίδα"
 Αναμνήσεις παλιές, ξεφτισμένες εικόνες, ανέγγιχτες απ' το χρόνο ζωντανεύουν σαν μικρό λυχναράκι που φέγγει όταν σκοντάφτεις στης ψυχής τα παλιά μονοπάτια.
 Μέρες Χριστουγεννιάτικες, ζυμωμένες με κάθε λογής χρώμα κάθε λογής μυρωδιά, γεμίζουν την ψυχή με νοσταλγία και απαλύνουν όλους τους πόνους.
 Σ' αυτήν την ηλικία, γιαγιά πια με άσπρα μαλλιά κάθε μια απ' τις ξεχωριστές μυρωδιές αφήνει το νου να ξεστρατίσει μισό και πλέον αιώνα πίσω. Σκίρτημα γίνεται γλυκό, συγκινούμαι μα και λυτρώνομαι όταν η νοσταλγία μυρίζει φρεσκοψημένο ψωμί, κουλουράκια με ζάχαρη άχνη, κανέλα, και μοσχοκάρφια.
 Εικόνες, φευγαλέες περνούν μπροστά απ' τα μάτια μου, 6-8 χρονών, θα ΄μουν δεν θα ΄μουν. Χιονίζει! Περιμένουμε Χριστούγεννα! 

 Μια φορά κι έναν καιρό στην πατρίδα........άρχιζε πάντα η κόνα-Αννίκα, η γιαγιά, τα παραμύθια της. Είναι Δεκέμβρης, λίγο πριν τα Χριστούγεννα.

 Αφήνομαι στις σκέψεις, ίσως το παλτό της μαμάς που κράτησα στην ντουλάπα, ξέθαψε μνήμες που ταξιδεύουν πίσω και χάνονται. Μπορεί να 'χει τόση δύναμη ένα ρούχο να σου θυμίσει πόσο μοναδική είναι η αγάπη;
Με ευλάβεια σκύβω στη θύμησή της. Στην ψυχή της που είχε το χάρισμα να στέκεται γερά στα πόδια της παρά τις όποιες δυσκολίες της εποχής.
Μ' εκείνα τα μαγικά χέρια που μ' ένα άγγιγμα κατάφερνε να λύνει τους κόμπους και της πιο δύσκολης καθημερινότητας. Μόνο που και που έβλεπα στα μάτια της να λαμπυρίζει ένα δάκρυ. "Απ' το καπνό της σόμπας" μου ΄λεγε. 
 Εκείνα τα μαγικά χέρια που έραβαν με την ίδια ευκολία που άπλωναν σε μια φέτα ζεστό ψωμί το βούτυρο με τη ζάχαρη και το γλυκό κυδώνι.
1958-60 Δύσκολα χρόνια, στερημένα. Κι όμως είχαν μια ομορφιά, μια απλότητα, μια ειλικρίνεια. Μοιραζόμασταν τη φτώχεια μας, χέρι-χέρι, σε τούτη την γωνιά της γης, με συμπόρευση και αγάπη.
 Δεν ήταν τα γλυκά και τα παιχνίδια του Αι-Βασίλη τα Χριστούγεννα. Ήταν η οικογένεια, ήταν τα παραμύθια της, ήταν τα Χριστουγεννιάτικα διηγήματα που μας διάβαζε απ' τη "Διάπλαση των Παίδων" ήταν η ζεστασιά στις καρδιές μας. Έτσι αγάπησα το διάβασμα και τον κόσμο.

Παραμονή Χριστουγέννων, θυμάμαι, στην "Τούνα" ώρες ψάχναμε για την πιο όμορφη κορφή του χριστουγεννιάτικου δέντρου. Έριχνε ένα χιονόνερο κι ως να γυρίσουμε στο σπίτι το 'στρωσε για καλά. Στο σπίτι έκαιγε η ξυλόσομπα, ήταν ζεστά και μύριζε κανέλα.
Έπιασα να τυλίγω αμύγδαλα και καρύδια με ασημόχαρτα, στολίδια για το δέντρο, έκοψα από χαρτόνι αστεράκια και μάδησα ότι  βαμβάκι βρήκα στο σπίτι, για χιόνι. Για λαμπάκια ούτε λόγος αφού δεν υπήρχε ηλεκτρικό.

Στο τρεμάμενο φως της λάμπας πετρελαίου το δέντρο έπαιρνε άλλες διαστάσεις.
 Έστρωνε η μάνα την κάμαρα την καλή με υφαντά που μόνη της ύφανε στον αργαλειό, όταν κοπέλα της παντρειάς ετοίμαζε τα προικιά της. Έβαζε το δέντρο στη μέση και μα την αλήθεια δεν υπήρχε ομορφότερο.

 Από το Χριστουγεννιάτικο τραπέζι ποτέ δεν έλειπε η πιο παχιά κότα γεμιστή με μπαχάρια, με κουκουνάρi και σταφίδες, αλλά και το χοιρινό, τα λουκάνικα, ο καβουρμάς και το μπρούσκο κρασί, που πήγαινα να αγοράσω απ' το μπακάλικο της πλατείας. Κράταγα την καράφα ευλαβικά σαν τα Άγια των Αγίων και φοβόμουν μη γλιστρήσω και τη σπάσω.
Τα φοινίκια (μελομακάρονα), το σαραγλί, ή ο μπακλαβάς με συνταγή πολίτικη, που έφτιαχνε η μάνα απ 'την παραμονή, αφού είχαμε περάσει όλο το πρωινό σπάζοντας καρύδια και αμύγδαλα, τα φιρίκια, ακόμη και τα ξυλοκέρατα (χαρούπια), που μαζεύαμε απ' τα κάλαντα είχαν τη θέση τους στο τραπέζι. Κάποιες φορές έφερνε ο πατέρας απ' την πόλη χουρμάδες και φουντούκια.
 Αξημέρωτα χτυπούσαν οι καμπάνες μαζί με τα κοκόρια που μήνυαν την καινούργια μέρα και την γέννηση του Χριστού. Αδιαμαρτύρητα στο πόδι όλη η οικογένεια. Ένας παγωμένος αέρας απ' το Τσανά-Καλέ έκανε τις ανάσες μας να αχνίζουν. Όμως στην εκκλησία ήταν ζεστά. Τα ακοίμητα καντήλια και η φλόγα των κεριών έριχναν ένα γλυκό φως στα πρόσωπα των Αγίων. Τα μεγαλυνάρια, τα δοξαστικά και το "Η Παρθένος σήμερον τον υπερούσιον τίκτει" απ'το στόμα του παπά-Δημήτρη έκαναν κατανυκτική την ατμόσφαιρα, γεμάτη αγιότητα....
Απόψε Χριστός γεννάται δοξάσατε. Το σκοτάδι σιγά-σιγά υποχωρούσε. Οι πρώτες αχτίδες του ήλιου καλωσόριζαν με σεμνότητα το Θείο Βρέφος.
Γυρίζοντας στο σπίτι  άναβε η μάνα την καντήλα και θυμιάτιζε με λιβάνι μοσχομυριστό.

Στο Χριστουγεννιάτικο τραπέζι το μεσημέρι, ένα ραδιόφωνο μετέδιδε απ’ το σταθμό των ενόπλων κάλαντα από όλη την Ελλάδα. Ανάμεσα στα κάλαντα και στα Χριστουγεννιάτικα τροπάρια, σιγομουρμούριζε ο πατέρας "Η γέννησή σου Χριστέ ο Θεός ημών....." κι από κοντά η μητέρα με τη λίγο φάλτσα φωνή της. Πως φεγγοβολούσαν τα πρόσωπα! Πως κοκκίνιζαν τα μάγουλα απ' το χρώμα της χαράς!

Με κάλαντα, παραμύθια για καλικάντζαρους και τις ζαβολιές τους, περνάγαμε τα Χριστούγεννα. Άρχιζε η μάνα.."μια φορά κι έναν καιρό στης Βηθλεέμ τα μέρη ο Ιωσήφ, η Μαρία και το Βρέφος....." και μετά ρωτάγαμε εμείς, αν και ξέραμε τη συνέχεια και προτιμούσαμε τον τρελογιάννη που μας έλεγε ο πατέρας.
Η Πρωτοχρονιά ήταν ξεχωριστή. Ανυπομονούσαμε. Μέχρι τα πέντε μου χρόνια πίστευα πως τα δώρα  πέφτουν απ’ τον ουρανό μαζί με τις καμήλες. Έτσι μας έλεγε η γιαγιά. 

Μεσάνυχτα μας έβγαζε στην αυλή περιμένοντας να "ανοίξουν τα ουράνια" Έβαζε φτερά στη φαντασία και γέμιζε φως το σκοτάδι. Ακόμα θυμάμαι το χαζό ύφος μου κοιτάζοντας τον ουρανό, ακόμα θυμάμαι το γέλιο της γιαγιάς. Ποτέ δεν ρώτησα γιατί δεν "έπεσαν οι καμήλες" με τα δώρα. Ύστερα μπαίναμε στο σπίτι για το "πάρτα όλα" με χοντροφάσουλα, έτσι για το καλό.

Δεν θα ξεχάσω ποτέ το ποδαρικό στο σπίτι της γιαγιάς. Μετά τις ευχές για υγεία, προκοπή, καλή γνώση και φώτιση μας έβαζε να καθίσουμε σε αχυρένια σκούπα για να έχει την καινούργια χρονιά πολλά …..κλωσόπουλα! Μετά μας φίλευε γλυκό, μα κείνο που  περιμέναμε ήταν η δραχμή για να αγοράσουμε κοκκοράκι (γλειφιτζούρι) ή καραμέλες τσάρλεστον.

Στα χρόνια που πέρασαν κατάλαβα πως δεν υπήρχαν ξωτικά και νεράιδες, ούτε καμήλες που πέφτουν απ’τον ουρανό φορτωμένες με δώρα.
 Στα χρόνια εκείνα ζούσαμε την καθημερινότητα όπως ερχόταν φτιάχνοντας ιστορίες, κάποιες φορές όμορφες. Μεγαλώσαμε πιο ομαλά και μέσα απ' την παράδοση μάθαμε το ήθος, τα έθιμα και την ιστορική πορεία του τόπου διατηρώντας έτσι την πολιτισμική μας ταυτότητα.

Αυτές τις αναμνήσεις κανείς δεν μπορεί να μου τις πάρει. Όσα Χριστούγεννα έζησα και όσα μου έχει ο Θεός γραμμένα να ζήσω θα θυμούμαι πάντα. Ένα οδοιπορικό μιας κοινωνίας μιας άλλης εποχής. Μιας κοινωνίας ασπρόμαυρης γεμάτη όμως χρώμα, γεμάτη ζεστασιά και αληθινά αισθήματα........μια φορά στα παλιά χρόνια, όπως έλεγε η γιαγιά Αννίκα.
Αυτές τις αναμνήσεις διηγούμαι τώρα και στα δικά μου εγγόνια. Αυτές τις μέρες ξαναγίνομαι παιδί και αλήθεια χαίρομαι όπως τότε.
Λέει ο Γ.Δροσίνης: " Η αληθινή ευτυχία βρίσκεται στις αναμνήσεις και στις ελπίδες".

ΚΑΛΑ  ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ                                                                       
Αννίκα